Publicado
2025-07-01

La fenomenología frente al realismo metafísico de santo Tomás de Aquino

Phenomenology versus the Metaphysical Realism of Saint Thomas Aquinas

Fenomenologia versus o Realismo Metafísico de Santo Tomás de Aquino

DOI: https://doi.org/10.15332/2422409X.11156
Manuel Ocampo Ponce https://orcid.org/0000-0003-2895-3340

Resumen (es)

La desgastada modernidad del siglo XIX provocó la consciencia de su fracaso en autores como Franz Brentano que, en su rechazo al positivismo y al idealismo, propuso el retorno al ser de las cosas mediante la recuperación de la intentio aristotélica y escolástica, apoyándose en santo Tomás de Aquino a la vez que estableciendo las bases de lo que sería el método fenomenológico. Sin embargo, el intento de retorno al ser resultó fallido debido a que sus sucesores entre los que se encuentran Husserl, Heidegger, Scheler, Marcel, Mounier, entre otros, atrapados en el fenómeno, no dieron el salto del sujeto cognoscente a la cosa. Perdiéndose en la ambigüedad de los fenómenos afectaron la filosofía, la doctrina católica y el tomismo. Este estudio tiene como objetivo mostrar cómo algunas de las limitaciones de la fenomenología produjeron un alejamiento del realismo metafísico de santo Tomás. Entre las graves consecuencias de ese alejamiento se encuentra la ambigüedad en la comprensión de la realidad y del dato revelado que no ha podido ser superada a pesar de las recomendaciones del Magisterio de la Iglesia y concretamente de san Juan Pablo II de acudir al pensamiento de santo Tomás de Aquino para pasar del fenómeno al fundamento.
Palabras clave (es): fenomenología, personalismo, agnosticismo, realismo metafísico

Resumen (en)

The worn-out modernity of the 19th century provoked an awareness of its failure in authors such as Franz Brentano. In his rejection of positivism and idealism, he proposed a return to the being of things through the recovery of Aristotelian and scholastic intentio, drawing on Saint Thomas Aquinas while establishing the foundations of what would become the phenomenological method. However, the attempt to return to being failed because his successors, including Husserl, Heidegger, Scheler, Marcel, Mounier, among others, trapped in the phenomenon, did not make the leap from the knowing subject to the thing. Losing themselves in the ambiguity of phenomena, philosophers, Catholic doctrine, and Thomism were affected. This study aims to show how some of the limitations of phenomenology led to a departure from the metaphysical realism of Saint Thomas. Among the serious consequences of this distancing is the ambiguity in the understanding of reality and revealed data, which has not been overcome despite the recommendations of the Church's Magisterium, and specifically of Saint John Paul II, to turn to the thought of Saint Thomas Aquinas to move from the phenomenon to the foundation.
Palabras clave (en): phenomenology, personalism, agnosticism, metaphysical realism

Resumen (pt)

A modernidade desgastada do século XIX provocou a consciência de seu fracasso em autores como Franz Brentano que, em sua rejeição ao positivismo e ao idealismo, propôs um retorno ao ser das coisas através da recuperação da intentio aristotélica e escolástica, apoiando-se em São Tomás de Aquino ao mesmo tempo em que estabelecia as bases do que viria a ser o método fenomenológico. No entanto, a tentativa de regresso ao ser revelou-se infrutífera porque os seus sucessores, entre eles Husserl, Heidegger, Scheler, Marcel, Mounier, entre outros, presos no fenómeno, não deram o salto do sujeito cognoscente para a coisa. Perdendo-se na ambiguidade dos fenómenos, afectaram a filosofia, a doutrina católica e o tomismo. Este estudo pretende mostrar como algumas das limitações da fenomenologia produziram um afastamento do realismo metafísico de S. Tomás. Entre as graves consequências deste afastamento está a ambiguidade na compreensão da realidade e do dado revelado que não foi superada apesar das recomendações do Magistério da Igreja e, especificamente, de S. João Paulo II de recorrer ao pensamento de S. Tomás de Aquino para passar do fenómeno ao fundamento.

Palabras clave (pt): fenomenologia, personalismo, agnosticismo, realismo metafísico

Referencias

Aristóteles. (1982). Metafísica. Ed. Trilingue por Valentín García Yebra. Gredos.

Boecio. (1871). Liber de persona et duabus naturis contra Eutychen et Nestorium. Anicii Manlii Severini Boetii Philosophiae consolationis Libri Qvinqve Advent Eisedem Atqve Incertorvm. Opuscula Sacra. Rvdolfvs Pieper. Ed. Lipsiae. In Aedibvs B. G. Tevbneri MDCCCLXXI (Obra original escrita en 524 d.C.) https://catalog.perseus.org/catalog/urn:cts:latinLit:stoa0058.stoa023

Brentano, F. (1935). El origen del conocimiento moral, n.20 nota 20, vers. Esp. De M. García Morente, Ediciones Bachiller 1927, p.76. Brentano, F. Psicología desde el punto de vista empírico. Tr. Esp. De J. Gaos, Rialp.

Brentano, F. (1936). El porvenir de la filosofía. Versión en español de X. Zubiri. Revista de Occidente.

Código de derecho canónico. (1983).

Comisión Teológica Internacional. (1989). Doc. Interpretationis problema (octubre 1989): Ench. Vat. 11.

Forment, E. (2018). Santo Tomás de Aquino. Su vida, su obra y su ética. Ed. B.A.C. Madrid.

Guardini, R. (2006). La esencia del cristianismo. Una ética para nuestro tiempo. Cristiandad.

Guardini. R. (2004). Mundo y persona. Encuentro.

Heidegger, M. (2022). Ser y Tiempo. 3ª ed. F.C.E.

Husserl, E. (1962). Ideas relativas a una fenomenología pura y una filosofía fenomenológica. Vers. Es. De José Gaos.

Juan Pablo II. (1998). Fides et ratio.

Juan Pablo II. (1993). Veritatis splendor.

León XIII. (1879). Aeterni Patris.

Leon XIII. (1880). Carta Apostólica Cum hoc sit.

Marcel, G. (1940). Du Refus Á l´Invocation, Gallimard.

Marcel, G. (1935). Etre et avoir. Montaigne.

Mounier, E. (2002). El Personalismo: Antología Esencial. Ediciones Sígueme, España.

Pablo VI. (1965). Gaudium et spes, sobre la Iglesia en el mundo actual.

Pablo VI. (1965). Declaración sobre la educación cristiana. Gravissimum educationis.

Pio XII. (1950). Humani generis: AAS 42.

Sartre, J.P. (2006). El existencialismo es un humanismo. Universidad Nacional Autónoma de México.

Sartre, J.P. (2004). El ser y la nada. Losada. (obra original publicada en 1943).

Scheler, M. (1954). Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik. Nueruer Versuch der Grundlegung eines ethischen Personalismus, 4ª ed., Francke Verlag, Berna.

Sgreccia, E. (1986). Manual de Bioética. B.A.C.

Tomás de Aquino. (1940). El ente y La esencia. Losada, S.A.

Tomás de Aquino. (1994). Suma teológica. Tomo I. Editorial B.A.C. (Obra original publicada entre 1265 y 1274).

Urdanoz, T. (1988). Historia de la Filosofía, Tomo VI. Ed. B.A.C.

Wojtila, K. (1982). Max Sheler y la ética cristiana, Ed. B.A.C.

Wojtila, K. (1982). Persona e Atto. Introducción de A. Rigobello, tr. It. De S. Morawski, R. Panzone y R. Liotta, Librería Editrice Vaticana. Cittá del Vaticano 1982.

Wojtila, K. (1982). Max Sheler y la ética cristiana, Ed. B.A.C.

Wojtyla, K. (1990). Persona y acción. Palabra.

Wojtyla, K. (2017). Persona y acción. Tercera edición. Biblioteca Palabra.

Wojtyla, K. (2007). Persona y Acción. Trad. de Fernández, J. B.A.C.

Wojtyla, K. (1980). Valutazioni sulla posibilitá di construire l´etica cristiana sullebasi del sistema di Max Scheler, trad. S. Bucciarelli. Logos.

Wojtyla, K. (1978). “la subjetividad y lo irreductible en el hombre”, en El hombre y su destino, Palabra.

Wojtyla, K. (1961). El personalismo tomista, en Mi visión del hombre. Palabra.

Wojtyla, K. (1998). Mi visión del hombre. Palabra.

Dimensions

PlumX

Visitas

175

Descargas

Los datos de descarga aún no están disponibles.

Cómo citar

Ocampo Ponce, M. . (2025). La fenomenología frente al realismo metafísico de santo Tomás de Aquino. Hallazgos, 22(44), 11-28. https://doi.org/10.15332/2422409X.11156