Publicado
04-02-2025

Corpos entre o paradigma ocidental e saberes afro-diaspóricos: o caso do Projeto CorpoFronteiras

Bodies between the Western paradigm and Afro-diasporic knowledges: the case of the CorpoFronteiras Project

Cuerpos entre el paradigma occidental y los saberes afro-diaspóricos: el caso del Proyecto CorpoFronteiras

DOI: https://doi.org/10.15332/2422474X.10640
Leonardo Diniz do Couto https://orcid.org/0000-0002-4018-2799
Wanja de Carvalho Bastos https://orcid.org/0000-0002-6614-3624

Resumen (es)

Este artículo es resultado de una investigación incipiente en educación física y en otras áreas del conocimiento que toman el cuerpo humano como su objeto. Se trata de una investigación reflexiva sobre alternativas a mandamientos de las ciencias consolidadas en el Occidente sobre salud y belleza. El objetivo de este texto fue mostrar que epistemológicamente estas ciencias modernas parten del entendimiento del cuerpo de las personas como una cosa, separable de la naturaleza, la cultura y la mente, entendidos como si fueran objetos esperando la mirada investigativa de las ciencias que los desentrañarán para descubrir sus secretos universalizables. Y se pretendía mostrar aún que son posibles otras comprensiones sobre ellos. Para ejemplificar esas alternativas se presentó el Proyecto CorpoFronteiras, una posibilidad de tratar el cuerpo y la mente, singularizándolos sin separarlos, y relacionándolos con su ancestralidad, la naturaleza y la cultura en la cual se desarrollan sus percepciones y racionalidad.

Palabras clave (es): ciencia moderna, cuerpo, Proyecto CorpoFronteiras, saberes afro-diaspóricos

Resumen (pt)

Este artigo é resultado de uma investigação ainda incipiente na educação física e noutras áreas do conhecimento que tomam o corpo humano como o seu objeto de interesse. Trata-se de uma investigação reflexiva sobre alternativas aos mandamentos das ciências consolidadas no Ocidente sobre saúde e beleza. O objetivo deste texto foi mostrar que, primeiro, epistemologicamente tais ciências da modernidade partem da compreensão do corpo das pessoas como coisa, separável da natureza, da cultura e da mente, entendendo-o tal como se fosse um objeto à espera do olhar investigativo das ciências que os destrincharão para descobrir seus segredos universalizáveis. E, segundo, pretendeu-se mostrar que outras compreensões sobre o corpo são possíveis. Para exemplificar essas alternativas foi apresentado o Projeto CorpoFronteiras — uma possibilidade de lidar com o corpo e a mente, singularizando-os, sem separá-los, e relacionando-os à sua ancestralidade, à natureza e à cultura em que se desenvolvem suas perspectivas e racionalidade.

Palabras clave (pt): ciência moderna, corpo, projeto CorpoFronteiras, saberes afro-diaspóricos

Resumen (en)

This article is the result of an ongoing investigation in physical education and other fields of knowledge that take the human body as their object of interest. It is a reflective inquiry into alternatives to the mandates of established Western sciences concerning health and beauty. The aim of this text was to demonstrate, first, that epistemologically such modern sciences start from the understanding of the human body as a thing, separable from nature, culture, and mind, viewing them as objects awaiting the investigative perspective of the sciences that will dissect them to discover their universalizable secrets. Secondly, it aimed to show that other understandings of the body are possible. To exemplify these alternatives, the CorpoFronteiras Project was presented — a possibility to deal with body and mind, singularizing them without separating them, and relating them to their ancestry, nature, and culture in which their perceptions and rationality unfold.

Palabras clave (en): modern science, body, CorpoFronteiras Project, saberes afro-diaspóricos
Leonardo Diniz do Couto, Universidade Federal do Rio de Janeiro

Doctor en Filosofía por la Universidade Federal do Rio de Janeiro (UFRJ), Brasil. Docente del PPFEN CEFET-RJ en la línea de investigación Trayectorias temáticas para la enseñanza de la filosofía con el proyecto de investigación «Los desafíos de pensar y hacer política hoy». Rio de Janeiro, Brasil.   

Wanja de Carvalho Bastos, Fundação Oswaldo Cruz

Maestría en Epidemiología en Salud Pública por la Fundação Oswaldo Cruz (FIOCRUZ-RJ). Vinculada al Laboratorio del Imaginario Social sobre Actividades Corporales y Lúdicas (LISACEL/UERJ). Rio de Janeiro, Rio de Janeiro, Brasil. 

Referencias

Bastos, W. C. (2019). Entre o mito e o músculo: dança dos orixás e cadeias. Editora Appris.

Bispo dos Santos, A. (2023). A terra dá, a terra quer. UBU editora.

Chandler, D. (2007). Semiotics: the basics. 2. ed. Routledge.

Descartes, R. (1983). Meditações. In: R. Descartes. Discurso do método; meditações; objeções e respostas; as paixões da alma; cartas. J. Guinsburg e B. P. Júnior (Trads.). 3. ed. São Paulo.

Gutiérrez, F., & Prado, C. (2002). Ecopedagogia e cidadania planetária. Cortez Editora.Lent, R. (2010). Cem bilhões de neurônios? Conceitos fundamentais de neurociência. Atheneu.

Lopes, N. E., & Simas, L. A. (2020). Filosofias africanas: uma introdução. Civilização Brasileira.

Kandel, E. R. et al. (2014) Princípios de Neurociência. 5. ed. Porto Alegre.

Dimensions

PlumX

Visitas

46

Descargas

Los datos de descarga aún no están disponibles.

Cómo citar

Diniz do Couto, L., & de Carvalho Bastos, W. (2025). Cuerpos entre el paradigma occidental y los saberes afro-diaspóricos: el caso del Proyecto CorpoFronteiras. Cuerpo, Cultura Y Movimiento, 15(1), 180-191. https://doi.org/10.15332/2422474X.10640